Pochodzący z Mazowsza i Podlasia Pobóg-Malinowscy to zasłużona dla Kraju rodzina o szlacheckich korzeniach. Jej przedstawiciele brali czynny udział w powstaniach narodowych oraz w ruchu niepodległościowym. Za udział w Powstaniu Styczniowym musieli opuścić majątek pod Radzyminem, by pod koniec XIX w. przenieść się na stałe do Łodzi. Tam już urodził się
Marian Malinowski ps. Pobóg (1900-1977), który od 1913 r. razem z bratem związał się z ruchem niepodległościowym - najpierw jako członek Polskiej Organizacji Skautowej, a następnie POW - aby w 1918 roku wziąć czynny udział w rozbrajaniu Niemców w Łodzi. Po ochotniczym zgłoszeniu się do wojska, otrzymał przydział do 1 Batalionu Harcerskiego WP, a następnie do plutonu Osłony Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego w Belwederze i na wyjazdach. Był też instruktorem tworzącej się Kompanii Osłony Naczelnego Wodza. Na własną prośbę przydzielony na front do 5 Pułku Piechoty Legionów, z którym przeszedł szlak Wilno-Dzwińsk-Kijów-Warszawa, aż do końca wojny polsko-rosyjskiej w 1920 r. W latach 1921-1939 był m.in. prezesem klubu sportowego RTS Widzew Łódź i Komendantem Obwodu Związku Strzeleckiego w Łodzi. W 1939 r. reklamowany od czynnej służby wojskowej przez przemysł wojenny. Po wejściu Niemców do Łodzi poszukiwany przez gestapo za działalność antyhitlerowską, szczególnie w ostatnim miejscu pracy. W lutym 1940 roku, jako Tadeusz Wolski, przedostał się do Warszawy, gdzie kontynuował rozpoczętą w Łodzi działalność konspiracyjną służąc m.in. w ZWZ-AK i Grupie Operacyjnej WP "Edward". W lipcu 1944 r. został mianowany do stopnia kapitana i z tym stopniem objął dowództwo 4 kompanii VIII Zgrupowania AK "KRYBAR" na Powiślu. Po kapitulacji Powstania trafił do obozu Bergen-Belsen, a następnie Gross Born. Po zakończeniu wojny jako żołnierz AK mógł podjąć pracę jedynie w przemyśle włókienniczym i kolejowym, nadal jednak pracował społecznie w RTS Widzew Łódź (od 1957 jako prezes honorowy). Odznaczony m.in. Krzyżem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Jego żona
Eufemia Malinowska (Pilichowska) ps. Myszka,była łączniczką VIII Zgrupowania "KRYBAR" i oficerem łącznikowym w 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka.
Czynny udział w działalności niepodległościowej i walce zbrojnej w latach 1905-1909, 1914-1921 oraz 1939-1945 brało także rodzeństwo dowódcy 4 Kompanii:
Henryk Pobóg-Malinowski (1889-1931) skazany w 1909 r. przez władze rosyjskie za działalność niepodległościową, na dożywotnią zsyłkę do Guberni Jenisiejskiej, gdzie zmarł tragicznie w 1931 roku.
Bogdan Jerzy Pobóg-Malinowski (1908-1943) podchorąży rezerwy 28 Pułku Piechoty Strzelców Kaniowskich, uczestnik walk w obronie Warszawy we wrześniu 1939 roku. Zmarł na gruźlicę w szpitalu dla polskich jeńców wojennych w Tangerhütte 6 maja 1943 roku.
Seweryn Edward Pobóg-Malinowski (1898-1952) od 1912 r. działał w ruchu niepodległościowym, a w 1914 r. zgłosił się na ochotnika do legionów z przydziałem do 1 Pułku Piechoty 1 Brygady Legionów. Później, podczas wojny polsko-rosyjskiej, służył jako wachmistrz w 9 Pułku Ułanów. W latach 1921-1939 był wieloletnim prezesem Związku Legionistów w Łodzi, a także prezesem honorowym klubu RTS Widzew Łódź. W okresie Powstania Warszawskiego, w stopniu podporucznika, walczył jako oficer Batalionu "Kiliński". Odznaczony trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Zginął w szpitalnym więzieniu UB w Łodzi w 1952 roku w niewyjaśnionych okolicznościach.
Maria Sylwia Szymańska ( nee Pobóg-Malinowska) (1892-1978) brała czynny udział w działalności niepodległościowej w latach 1914-1920, była m.in. członkiem POW oraz Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego.
Archiwum 4 Kompanii "KRYBARA" składa się z dokumentów wytworzonych w okresie od dnia 1 sierpnia 1944 r. do 29 września 1944 r. przez dowództwo kompanii i podległe mu komórki. Są one niezwykle cenne i unikatowe pod względem badań historycznych nad dziejami Powstania Warszawskiego, a w szczególności walk na terenie Powiśla i okolic Hotelu Bristol, Uniwersytetu Warszawskiego, ulic Solec, Tamka, Cicha, Czerwonego Krzyża, Topiel, Dobra. Wśród prawie 200 z nich są m.in.: raporty broni, raporty OdB, rozkazy, meldunki sytuacyjne, rozkazy organizacyjne Grupy "Krybar" oraz III i VIII Zgrupowania, wykazy poborów oficerów i szeregowych oraz listy imienne żołnierzy 4 kompanii.
Co ciekawe, zbiór obejmuję również, spisaną przez kapitana Malinowskiego notatkę, opisującą historię ukrycia archiwum w ruinach stolicy w ostatnich dniach walk, przez czterech żołnierzy Grupy "Krybar", w tym obok dowódcy 4 Kompanii: ppor. Stanisława Szuttenbacha ps. Longin, ppor. Mieczysława Sembrata ps. Termit, ppor. Edmunda Nosarzewskiego ps. Patron, oraz odnalezienia po wojnie tylko jednej trzeciej części zakopanych dokumentów, które w roku 1945 zostały przekazane dowódcy. Na wystawie prezentowane będą również niepublikowane dotąd pamiętniki Mariana Malinowskiego, zawierające wspomnienia z lat 1939-1945 i sporządzone przez "Poboga" ewidencje 4 kompanii oraz jeńców obozu AK w Bergen-Belsen, a także fotografie z archiwum rodzinnego z lat 1905-1945.
Archiwalia Grupy "Krybar" uzupełnią ponad 220 000 stron dokumentów Polskiego Państwa Podziemnego z okresu 1939-1945 znajdujących się już w zasobie Archiwum Akt Nowych, a pozyskiwanych w ramach działalności Archiwum Czynu Niepodległościowego.
MO
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz